کنفدراسیون دیاسپورای کوردستانی با هماهنگی شهرداری شهر لوزان، کنفرانس ویژەای را در مورد توافقنامه لوزان تحت نام “یک قرن پس از توافقنامە لوزان، دیگاه و نظرات” در این شهر برگزار کرد.
روز شنبه، مورخ ٦ خرداد ١٠٤٢ (٢٧ می ٢٠٢٣) ساعت ١٠ صبح، اولین روز این کنفرانس با سرود ملی “ای رقیب” و قرائت پیام کاک مسعود بارزانی از سوی آقای شیفا بارازنی و با مشارکت صدها کوردستانی داخل و مقیم خارج و همچنین مهمانانی ویژەای آغاز شد و روز یک‌شنبە، مورخ ٧ خرداد (٢٨ می) بعد از دو ورز پایان یافت.
گفتنی است در بخشی از پیام کاک مسعود بارزانی کە توسط نمایندە ویژە ای قرائت شد چنین آمدە است: “مشکل اصلی ملت کورد با رژیم‌های حاکم و اشغالگر، سیاست‌های غلط، سرکوب و دیکتاتوری آنها بوده است، نه ملت‌های منطقه. فراموش نکنیم که برخورد با پیامدهای بد لوزان و اصلاح اشتباهات تنها وظیفە ملت کورد نیست، بلکه دولت‌ها، قدرت‌ها و کشورهای منطقه که در معادلات بین‌المللی نفوذ و تاثیر دارند، همچنین مراکز آکادمیک و اجتماعی، سازمان‌های مردمی، فعالین و شخصیت‌های برجستە مستقل جهانی باید با حسن نیت صلح‌جویانە و دموکراتیک در حل مسائل و بویژە مسئلە کورد مشارکت نمایند”.
قابل ذکر است کنفدراسیون دیاسپورای کوردستانی بعد از پایان این کنفرانس بیانیەای را در این خصوص منتشر کرد و در این بیانیە بە جزئیات کنفرانس کاملا پرداختە است.
در بخشی از این بیانیە آمدە است: خوشبختانە این کنفرانس در سطح وسیع و با حضور صدها کوردستانی داخل و دیاسپورا و با حضور ده‌ها تن از شخصیت‌های برجستە جهانی و دوستان ملت کورد و کوردستان در شهر لوزان واقع در کشور سوئیس و در چهار پنل با مشارکت ٢٠ محقق، کارشناس و سیاستمدار به زبان‌های کوردی، فرانسوی و انگلیسی، از ابعاد و زوایای مختلف برای ارزیابی و بازخوانی آثار چند جانبه این توافقنامە شوم در طول ١٠٠ سال گذشتە، برگزار شد.
در بخش دیگر این بیانیە بە نقش زنان اشارە شدە و در این مورد آمدە است: “زنان کوردستان در تمامی مراحل مبارزه آزادیخواهی ملت خود نقش مهم و تاثیرگذاری داشتەاند، زنان کوردستانی دیاسپورا نیز در این کنفرانس بیشترین وظایف و تدارک و امور تشکیلاتی را بر عهده گرفتە بودند و نقش بسزایی ایفا کردند”.
همچنین کنفدراسیون در پایان بیانیە خود نیز ضمن تشکر و قدردانی از شهرداری محترم شهر لوزان، از دوستانی کە در برگزاری این کنفرانس مرکز دیاسپورای کوردستانی در سوئیس و کونفدراسیون دیاسپورای کوردستان را یاری نمودند و همچنین از سخنرانان، پنلیست‌ها و شرکت کنندگان نیز تقدیر کردە است.
یاد آور می شود توافقنامە لوزان در ٢٤ ژوئیه ١٩٢٣ میلادی بین متحدان پیروز جنگ جهانی اول و ترکیه به امضا رسید و در کل تأثیر همه جانبه‌ای بر کشورها و ملت‌های منطقه و بویژە ملت کورد داشته است.
