علی جمال
نیشتیمان ئەو پارچە زەوییەیە کەمرۆڤەکان لەسەری دەژین و بەماڵ و شەرەفی دادەنرێت هەربۆیە مرۆڤەکان لە پێناوی دا ماڵ و گیانی خۆی بۆ بەختدەکات تا لەدەستی دوژمن بیپارێزێ هەتاکو بە ئاسودەی تێیدا بژی
نیشتیمان ئەو پارچە خاکەیە کە بۆتە بەشێک لە بنەچەی ژیانمان کە جیابونەوە و لێی دوورکەوتنەوە کارێکی مەحاڵە چونکە هیچ کات مرۆڤ ناتوانێت نیشتیمانەکەی وەلابنێت و لێی دووربکەوێتەوە ٠
نیشتیمان ووشەیەکی بچوکە بەڵام لەدڵدا پانتاییەکی گەورەیە خۆشەویستی نیشتیمان خۆشەویستیەکی ڕاستەقینەیە چونکە لە قوڵای دڵی مرۆڤەوە سەرچاوە دەگرێت ئەمەش بۆتە بەشێک لەدڵی دا تا هەتا هەتایە جێگیردەبێت بێ نیشتیمان هەست بە نامۆیی و غەریبی دەکات٠
خۆشەویستی نیشتمان ئەو هەستە شاراوەیە کە دەمانجوڵێنێت بۆ ئەوەی پێوەی وابەستەبین و هەستی ئینتیما بۆی هەر چەند دوور بین هەستێکی خۆڕسک کە بە تەمەن گەورە دەبێت و گەورە دەبێت و هەستمان کە هیچ شتێک بەراورد ناکات بە گەرمیی خاکەکەی کە لە خاکەکەی دروستمان کردووە و لە خاکە گەورە بووین و هەر چی لە وڵاتێکەوە دەیبینین و خۆشمان دەویست، خۆشەویستییەکە کە لە باوباپیرانەوە بۆ باوکان تێپەڕین بۆیە لە دڵمان جێگیر بووە و هێشتا گەورە دەبێت
خۆشەویستی ئەم خاکە لە هیچ شوێنێکەوە نەهاتبوو، ئەگەر بۆ نیشتمان نەبوایە، هەرگیز هەستمان بە هەستی سەقامگیری و سەلامەتی نەدەکرد، پەناگەی هەموو ئەو شتانەیە کە زیانمان پێ دەگەیەنێت، شوێنێکە کە شەو و ڕۆژ بۆی کار دەکەین کە ناتوانین مافی خۆی جێبەجێ بکەین، ئەوە ئەو قەوارەیە کە شایانی کارکردنە، نەک تەنیا بۆ گوتن، کەسی باش ئەو کەسەیە کە خۆشەویستی خۆی بۆ وڵاتەکەی دەردەبڕێت بە بەرگری کردن لە هەموو کات بۆ ئەوەی سوود لە وڵاتەکەی وەربگرێت و لەبیری نەچێت ئەو تاکە کەسەیە کە دوورە لەو گوتانەی کە کاریگەری لەسەر ئەم وڵاتە هەیە و زیانی پێ دەگەیەنێت چۆن دایک و باوک و پەناگا نابینێت؟ پێغەمبەری پیرۆزمان باشترین نوێژ و باشترین گەیاندنمان فێر کرد. ئەو زاتەیه که دەربارەی مەککە گوتی: باشە، ئەوه چیه که لەهەموو وڵاتێک میهرەبانە!! و من تۆم خۆشدەوێت و ئەگەر بۆ گەلەکەم نەبووایە کە منیان دەرکرد، من بێ تۆ ناژیام” (فەرموودێکی ڕاستەقینە)، ئەم فەرموودە ئاماژە بە وابەستەیی پێغەمبەر بە نیشتمان و خۆشەویستی قووڵی ئەو و دستالژییە بەردەوامەکەی بۆ ئەو دەکات، کە تێیدا لەدایک بووە و تێیدا گەورە بووە، ئیتر خۆشەویستی نیشتمان خۆشەویستی تۆ و وڵاتەکەم و ئەوەی خۆشم دەوێی بۆ دڵم چیە! ئەو وڵاتەی کە من شایەتحاڵی جوانترین بەیانیانمم و بە خۆر هەڵدەستم کە خاک و باخ و ڕووبارەکانی لافاو دەکات، بەڵێن دەدەم خۆشەویستیەکەت پاک و خاوێن بهێڵمەوە و بەسەر منداڵەکانمدا
نیشتیمان شوێنێکە کە دەمانگەڕێنێتەوە بۆ بیرەوەرییەکانی منداڵی، ناسکی دایکمان بیردەخاتەوە و وامان لێدەکات هەست بە سەلامەتی بکەین و خۆشەویستی باپیرانمان ئەو شوێنەیە کە خەون و ئاواتەکانمان لەئامێز گرتووە و داهاتوومان نەخشاند، شوێنێک کە گەرم و سەلامەتی بەرجەستە دەکات پێشکەشکردن: کردەوەکانمان بە خۆشەویستی نیشتمانەوە مۆرکراوە خۆشەویستیمان بۆ نیشتمان پێویستی بە فێربوون و تێچوونی نییە، خۆشەویستی نیشتمان بە سروشتەوە دێت کە حەزی لەو شوێنە نییە کە هییەتی و گوزارشت لە بوونی خۆی دەکات هەروەها ئاینە ئاسمانییەکان خۆشەویستی نیشتمانیان هان دا
خۆش ویستنی نیشتیمان ئەرکە لەسەر هەرتاکێکی کۆمەڵگا چونکە بە نەبوونی نیشتمان ئەوا تۆ بێکەسی و بێلانەی و لە هەر شوێنێکی دنیا دوور لە نیشتیمان غەریبی کە ئەمەش زۆر مەحالە
ئەوانەی نیشتمانەکەیان خۆش دەوێت بە هێزی تەواوەوە داوای بەرگری لێدەکەن و نەک تەنیا بە هەڵگرتنی چەک و جێگیربوونیان لەسەر سنورەکانی بۆ پاراستنی لە دوژمنان و سوپا داگیرکراوەکان، گەڕان بە نیشتمان قەڵایەکی بێ عەمبار لە بەرامبەر هەموو هێرشێکدا، بەهەشتێکە کە دەبێت بە دیوارە بەرزەکان دەورە بدرێت و بە گیان و خوێن پارێزراو بێت و نیشتمان تەنیا بە خوێنی بەرگری ئەو بۆ بڵاوکردنەوەی خۆشەویستی و هاوسۆزیی کۆمەڵایەتییە لە نێوان منداڵەکانیدا بۆ ئەوەی لە بەرامبەر هەر دەستدرێژییەکی دەرەکیدا بەهێز و خۆڕاگر بن کاتێک مرۆڤ بەرگری لە نیشتمانەکەی دەکات، وا هەست دەکات کە بەرگری لە گیانی خۆی و مافی خۆی و منداڵەکانی دەکات کە بە ڕاستگۆیی و باوەڕبەخۆیی بژین، بەبێ ترس و بەرگری ڕاستەقینەش لە دژی ئەو ڕق و کینەیەیە کە روحە نەخۆشەکانی تێدا بڵاو بۆتەوە و هیچ دەنگۆی و بەیاننامەیەکی بڵاوبووی ناڕاست لە خۆشەویستیدا نەدەن و هەروەها هەر جۆرە ئیستغلالێک لە خاکەکەی بە خراپی بوەستێنێت و بەرگری لە خاکەکەی پەروەردەکردنی خەڵکی وڵات سەبارەت بەوەی کە دەبێت بەرامبەری چی بکەن یەکێکە لە گرنگترین جۆرەکانی بەرگری، بەرگرییەکەی تەنیا هەڵگرتنی چەک نییە، بەڵکو پێویستە هوشیاری و توانای زۆر باش بێت بۆ خۆپارێزی لەگەڵ هەموو وڵاتەکان و بەرگەی ئەو بارودۆخ و مەرجانەی کە وڵات و خەڵک بەلاڕێدا دەبات و کار بۆ خۆگونجاندن لەگەڵ ئەم مەرجانە و ڕێگەگرتن لە کاریگەریان لەسەر وڵات و تواناییەکانی، بەڵام چەماندنی ڕەشەبا مانای خۆبەدەستەوەدان و ناکارا هەمیشە، وە پەرەسەندنی بەردەوام کە هەمیشە دەیخاتە پێشەوە نەبوونی خۆشەویستی بۆ نیشتمان بەو مانایە دێت کە مرۆڤ نیشتمانەکەی خۆشدەوێت واتە ئامادەبێت خۆی و کوڕەکەی و پارەکەی بکاتە قوربانی بۆ ئەوەی نیشتیمانەکەی پارێزراوبێت بەڵام ئەگەر ئەم خۆشەویستیە غیابی بێت، مرۆڤ هەست دەکات کە هی خاکەکەی نییە و هیچ ئامانجێک لە ناو ئەودا نابێت بۆ ئەوەی بۆی بگات و ڕەنگە ئەو کەسە لە سەرەتادا هەست نەکات کە غیابی ئەم خۆشەویستیە کاریگەری هەیە، بەڵام نەبوونی خۆشەویستی نیشتمان کاریگەری سلبی هەیە، چونکە هەست بە کەوتنی لە خاک خۆی و نەتوانیت سەر بە خۆی بێت و هەرچەند وڵاتەکەی تووشی تەنگەژایەتی و بارودۆخ بێت ئەوە جۆرێکە لە خیانەتی ناپەسەند چونکە دڵ بە نائاگایی بەرەو وڵاتانی نامۆ دەچێت بۆ جێگرتنەوەی ئەو وڵاتەی کە مرۆڤ هییەتی. نەبوونی خۆشەویستی بۆ نیشتمان وا لە مرۆڤ دەکات هەست بە نامۆیی بکات تەنانەت لە خۆییش، چونکە ئەو کەلوپەلە ناوەکییەی لە دەست دەدات کە بەرەو پێشکەوتن و دەبات بۆ ئەوەی وڵاتەکەی شانازی پێوە بکات، چونکە ئەم غیابە کۆمەڵگایەکی ناتەبا بەرهەم دەهێنێت کە دوژمنایەتی و دابەشبوونی تێدا بڵاو دەبێتەوە و ئامانجی هەر هاوولاتییەکی تەنیا بێ بیرهێنانەوەی بەرژەوەندی وڵاتەکەی و بنەماڵەکەی خۆی بەدوای بەرژەوەندی خۆیدا دێت و ئەمەش دەبێتە هۆی پچڕانی هەستێکی گەورە لەلایەن دوژمنانەوە تواناکانی وڵاتەکەی دەبێتە نێچیرێکی ئاسان بۆ نامۆکان و دەرفەتێک دەدۆزێتەوە بۆ ئەوەی ئازادی خۆی دووربخاتەوە و منداڵەکانی شێوێنێت و کۆیلەیان بکات
نەبوونی خۆشەویستی لە دڵی باوکاندا وا لە منداڵ دەکات لاسایی باوکیان بکاتەوە و کاریگەری لەسەر بکات، بۆیە نەوەیەک بە نەشەرمەند پەروەردە دەکرێت، و لە وڵاتی خۆیەوە تەنیا ناوی خۆی دەزانێت و دروشمی هەتاهەتایی ئەو ئاواتی بەجێهێشتن و گەڕان بەدوای کۆچکردن لێی بۆ وڵاتانی نامۆ دەمێنێتەوە و ئەوانەشی کە وڵاتەکەی خۆشناوێت و هی ئەوە نەبێت ناتوانێت ئەو وڵاتە سەیرو سەمەرەیە خۆشبوێت کە خۆشەویستی و ئینتیمای بۆ پاشماوەکانی ون بووە و مرۆڤ ناتوانێت لە ژیاندا شوێنی مەبەستەکەی دیاری بکات. سەیر نییە لە خۆشەویستی نیشتماندا بە هەزاران شێعر بڵێین و بە هەزاران چیرۆک و ڕۆمان بنووسرێت هەموو کەس بۆی دەردەکەوێت کە خۆشەویستییەکەی یەکسان نییە بە نەبوونی ئەم خۆشەویستیە و ئەوەی بیەوێت دڵ بباتەوە دەبێت هەمیشە چەپکە خۆشەویستیەکەی بۆ وڵاتەکەی بژەنێت هێشتنەوەی مامۆستا و فێرکردنی منداڵەکانی و هەر کەسێک کە بانگەشەی خۆشەویستی خۆی بکات و بە کردەوە ئەم کارە ئەنجام نەدات لە ڕاستیدا بانگەشەی ئەم خۆشەویستیە دەکات ترسناکترین شت کە وێنای بکەیت ئەوەیە کە خۆشەویستی ئەو تەنیا بیرۆکەیەکە کە لە هەندێک دڵدا پێگەیشتووە بۆیە هەموو کەسێک دەبێت هەموو بەیانییەک خۆشەویستی و دڵسۆزی و ئینتیمای خۆی بۆ خۆی نوێ بکاتەوە و ئاگاداری ئەو بێت وەک پەرۆشترین و گرانبەهاترین شت بێت، چونکە نیشتمان گرانبەهاترین و گرانبەهاترین شتە کە ڕۆحیات لەبەردەم دڵەکان زیندوو دەبێتەوە ٠
) ، نیشتمان ڕۆحێکە لە ئێمە دەژی و تێیدا دەژیم، عەشقەکەی غەریزەیە کە دڵێکی وەک خۆشەویستی دایک بۆ تازە لەدایک بوونی خۆی دەبات، غەریزەیەک کە خودا خستوویەتیە ناو دڵمانەوە، دەرمان بۆ هەر نامۆییەک، بۆ هەموو یەکەیەک بیردەکەمەوە، مەزهەبیەک لە ناوچاودا نەخشێنراوە، کە ڕۆحمان بۆ دروست دەکەین، بۆی خوێنمان بە فیڕۆ دەچێت و بۆی پێشکەشی دەکەین لەسەر پلیتێکی خۆشەویستی و ڕازیبوونی هەر بەها و بەنرخێک. وڵاتی ئێمە لە ناخماندا چەقیوە وەک بۆنێکی پاک لە جەستەدا هەڵواسراوە لە جیاتی ئەوەی هەرچی جل و بەرگێک دەتەوێت لە یادتدا گیر دەبێت بەجێی بهێڵە و بەجێت ناهێڵیت بۆ هەر کوێ بچیت نیشتمان چەکێکی بەهێزەو دەرمان بۆ هەر ئازارێک کە بە ئاسایش و چاکە و پاراستنی وەک بەتایبەتی کاتێک نیشتمانت بەجێدەهێڵیت کە پارچەیەکە لە ڕۆحت و
نیشتمان وەک شەرەفی مرۆڤ وەک نمایشکردنی خۆی وەک بنەماڵەکەی و ئەمەیە وامان لێدەکات قسەیەکی خراپ لەسەر نیشتمانمان قبوڵ نەکەین وەک پەیوەندی دایکە لەگەڵ منداڵەکەی و چێژی جەرگی و نبسەی روحەکەی، کە تێیدا دەڵێت چی دەخوازێت، بەڵام قبولی ناکات لە بزماری نینۆکەکانی نزیک بێتەوە، هەموومانە لەسەر خاکەکەی و لەژێر باڵی خۆی دەمانپارێزێت و ئێمە لەباوەشی داین و بە هێزی خۆمان دەیپارێزین و قەرزداری بەرزترین ماناکانی متمانە و سوپاسگوزاریین و لە خۆشەویستیدا دەڵێین: هەرچی بکەین نکۆڵی لە مافی تۆ ناکەین، وڵاتەکەم، ئەگەر تەمەنێک بۆت بژیین، بە شێعر و وشە، نکۆڵی لە مافی خۆت و نیشتمانت ناکەین و ئەگەر چەند ساڵ و میلێک دوورکەوینەوە، خۆشەویستیت لە دەمارەکاندا تێکەڵ بە خوێنمان دەمێنێتەوە و لە ناخی قووڵایی نێوان پەراسوەکانمان بەهێز دەبێت و ئەگەر بۆ ساتێک بیربکەینەوە کە چووین بۆ لای تۆ ڕۆحمان بفرۆشین و هیچ شتێک بکرین جگە لە تۆ، عشقت لە ناخماندا چێندرا کە ئەرکی هەموو ئەو کەسە داوا لەخوا دەکەین کە بەخشندەیی نەتەوەکە بپارێزێت و لە هەموو خراپەیەک بمانپارێزێت و بە باوەشی ڕۆڵە دڵسۆزەکانی لە بەرزترین ئاستدا بیبینێت.
