نووسینی / زاناتوفیق بەگ
سیستەمی سیاسی لە هەرێمیەسەر سێ بنەمای سەرەی لەناو فەزای گشتیەێڕایەڵی ،خۆبەدەستەوەدان ،بێ هێی ئیرادە) ئەمە ئەو سێۆەیەی سیستەمی سیاسیییەە بۆ چەوساندنەوەی تاك لەناو فەزای گشتیەی پێدە
دەرئەنجامەی ئەم فشارانە دەگات بەێ؟
لەەساتەیە چەی ئازادی دەگوڕێ بۆ ئەو سێ چەەیە لەسەرەوەەییەی سیاسیدا ، بەشێوەیەی خۆبەخۆییانە ئازادێە هەموو شێوازەیەوە مانایەی نوێ وەردەگرێت. مانایەك هەموو ئەوانە بەرپەرچ دەداتەوەە پێشتر گرێدراوی ئازادیە سیاسیۆمەڵایەتیەەم چەەە لێەوتەی فشارو چەوساندنەوەی نیزامی سیاسی و ناجێگری دۆخی سیاسی ، تاك وەك بونەوەرێیەیەیۆمەڵگادا تووشی دۆخێی خراپی سایۆلوجی و بێبڕوایی و بێ متمانەی لەبەرامبەەی تردا دروستدەە خەونی گەورەی نامێنی ، تەنانەت لە بوونەوەرێی ئەیڤیۆلەیڤیۆمەڵگا دەبێتە مرۆڤێی بێەڵێفەڕ لەناو فەزای گشتی دا.
توانای داهێنان وتێپەڕاندنی بۆ دۆخێی باشتر لاواز دەبێ وە هەوڵدەدات لەناو فۆڕمێی سیاسیەك بوونەوەرێی بێ پڕۆژەی بێ ئیرادە ، بەتایبەتی لە سایەی سیستەمێی ستەە بڕوای تەنها بە پاراستنی بەرژەوەندییەی مانەوەی دەسەڵاتی سیاسی خۆی هەبێت. ئەو مرۆڤە حیزبیە درێژە بەیە سیاسیۆمەڵایەتی و ژیاریەی دەدات لە پێناو دابیی بژوی ڕۆژانەی خۆی.
هەرێمیە ئێستادا بە دۆخێی هەستیاری مەترسیداری چەوساندنەوەی سیاسی حیزبی دا هەنگاو دەنێت ، دۆخێی بێ دەنگیە بەشێی زۆری مرۆڤە سیاسیەی ناو حیزبە سیاسیەڕوایان بە پرۆژەیەی سیاسی حیزبی نەماوەەی بۆەن واتا بڕوایان بەێشە گەورەە نەماوەە خەمی گشتیەڵاتیانی هەرێم هەمان بڕوایان بەیە مەدەنێە ماوە پێیان باشترە دوورەپەرێزی بگرن لە فشارەی وەك بڕیاری یاخیبوون لە سیستەمی سیاسی هەرێی فشاری مەدەنی . ئەمە ئەو دۆخەیەە مێژووی سیستەمی سیاسی ووڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست هەمیشە بەردەوام دووبارەی دەەنەوە وە توانای سود وەرگرتنیان لە ئەزموونەی پێشرتیان نیە .
بەرئەنجام بەردەوامی ئەم دۆخە خراپەەڵەەبوونی ئەم فشارە سیاسیەیانە دەبێتە هۆیی واقعێی سیاسی نوێە هە موو ئەزموونەی مێژووی دەسەڵاتی سیاسی دەورووبەری خۆمان لە ڕۆژهەلاتی ناوەڕاستدا خوڵقێنەری ئەو ڕاستیەە نەوەی شوڕشی یەەم چاوەڕێ دروستبوونی نەوەی شوڕشی دووهەم دەەگەر هاتوودەسەڵاتی سیاسی نەتوانێ هاوسەنگی و ڕێەوەی خزمەتە گشتیەیەی و دادپەروەری و سەرەوەری یاسا دەستەبەەناو جڤاتی گشتیدا.
بۆ بەشێك لە چارەسەر دەبێ حیزبە سیاسیەیڕوایان بە دەستەودەی دەسەڵاتی سیاسی لەڕێگای مییزمەی دیی و گوڕی لە شێوازی بەڕێوەبردنی ووڵاتدا هەبێە بوغرای سیاسی و بێمنەتی لە بەرامبەر ئەندام و هاووڵاتیانیێە دەرهاویشتەی ئەم دۆخە دەرئەنجامێی خراپ لە داهاتوودا چاوەڕێ قەوارەی هەرێم دەەگەر دۆخەە بەم شێوەیەی ئێستا بەردەوام بێت.
