عەلی جمال
پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا کاریگەرییەکی زۆری لەسەر زۆر لایەنی ژیانمان هەیە. تا زیاتر ئەم پێشکەوتنە زیاتر بێت کاریگەری لەسەر شێوازی ژیانی خەڵک دەبێت. لەگەڵ زیادبوونی پشتبەستن بە ئینتەرنێت، بەکارهێنانی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا بۆتە بەشێکی سەرەکی لە پەیوەندی ڕۆژانە و وەرگرتنی زانیاری بۆ زۆر کەس لە سەرانسەری جیهاندا. کەسانێک هەن کە سۆشیال میدیا وەک ئامرازێک بۆ کات بەسەربردن و تێپەڕاندنی کات بەکاردەهێنن و ڕەنگە بۆ بەفیڕۆدانی کات و کەسانی دیکەش درکیان بە هێزی سۆشیال میدیا کردووە، بۆیە بە شێوەیەکی کاریگەر بەکاریان هێناوە.
لەگەڵ دووبارەبوونەوەی مشتومڕ لەسەر ئەوەی کە ئایا پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا باشن یان خراپ، با هاوڕا بین کە هەموو شتێکی داهێنەرانە لایەنێکی نەرێنی و ئەرێنی هەیە، ئەمەش بەندە بە چۆنیەتی بەکارهێنانی ئەم ئامرازانە.
زیانەکانی پێگەی تۆڕە کۆمەڵایەتیەکان زۆرن و گرنگە بیانناسین، بەو پێیەی ئەم سایتانە لە ڕیزی زۆرترین ئامرازی بەکارهێنراو لە سەردەمی ئێستادا دادەنرێت.
سوودی زۆری هەیە وەک پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێ و خێزان و زانینی هەواڵ و ڕووداوە هەنووکەییەکان و ئاڵوگۆڕی بیرۆکە و دیدگاکان.
بەڵام هەندێک زیان هەیە کە دەتوانێت لە ئەنجامی بەکارهێنانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی وەک فەیسبووک، ئینستاگرام، سناپچات، یوتیوب و ئەوانی دیکەدا بێتە ئاراوە.
یەکەم: زیانەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان چین؟
ئالوودەبوون: زۆر بەکارهێنانی سایتەکانی سۆشیال میدیا دەبێتە هۆی ئالوودەبوون، ئەمەش کاریگەری لەسەر کات و بەرهەمهێنان و تەندروستی دەروونی دەبێت
هەستکردن بە گۆشەگیری: بەکارهێنانی سۆشیال میدیا دەتوانێت ببێتە هۆی هەستکردن بە گۆشەگیری، چونکە کات بە کارلێککردن لەگەڵ خەڵک بە شێوەی ئۆنلاین بەسەر دەبات نەک لە پەیوەندی ڕاستەقینە و ڕاستەوخۆدا.
3- تەندروستی دەروونی: بەکارهێنانی سۆشیال میدیا دەبێتە هۆی خەمۆکی و دڵەڕاوکێ و هەستکردن بە بێزاری، لەئەنجامی ناوەڕۆکی نەرێنی و کۆمێنتی نەرێنی و بەرکەوتنی قسەی ناشرین و هەراسانکردنی ئەلیکترۆنی.
4- بڵاوکردنەوەی زانیاری هەڵە: سایتەکانی سۆشیال میدیا توانایەکی زۆریان هەیە بۆ بڵاوکردنەوەی زانیاری خێرا، بەڵام هەندێکجار دەتوانن زانیاری ناڕاست یان چەواشەکار بڵاوبکەنەوە کە پشتڕاستکردنەوەی ئەستەمە.
5- کەمبوونەوەی بەرهەمهێنان: بەکارهێنانی سایتەکانی سۆشیال میدیا دەبێتە هۆی کاریگەری لەسەر بەرهەمهێنان و تەرکیز لە شوێنی کار و خوێندن، بەو پێیەی دەکرێت کات بەسەر ببات بۆ گەڕان و کارلێککردن لەبری تەواوکردنی کارە پێویستەکان.
6- تایبەتمەندی: بەکارهێنانی سایتەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەبێتە هۆی پێشێلکردنی نهێنی کەسی، بەو پێیەی داتا و زانیاری لەسەر بەکارهێنەران کۆدەکرێتەوە و لە ڕیکلام و مارکێتینگ و مەبەستی تردا بەکاردەهێنرێت.
دووەم: زیانەکانی ئالوودەبوون بە تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان چین؟
ئەو زیانانەی کە لە ئەنجامی ئالوودەبوون بە سایتەکانی سۆشیال میدیادا دروست دەبن بریتین لەمانەی خوارەوە:
کاریگەری لەسەر تەندروستی دەروونی و پەیوەندییە کۆمەڵایەتییەکان.
زیادبوونی فشار و دڵەڕاوکێ و گرژی.
ئالوودەبوون و دابڕان لە جیهانی ڕاستەقینە.
کەمبوونەوەی بەرهەمهێنان و توانای تەواوکردنی ئەرکەکان.
زیانی هەیە بۆ تەندروستی چاو و کەمکردنەوەی کوالێتی خەو.
تێکدانی ئەولەویەتەکانی ڕاستەقینە لە ژیاندا و بەفیڕۆدانی کات.
سایتەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان بە ئامرازی پەیوەندیکردن پێناسە دەکرێن کە بەکارهێنەر لە ڕێگەیەوە ئەکاونتێک دروست دەکات کە توانای پەیوەندیکردنی لە ڕێگەی ئینتەرنێتەوە لەگەڵ کەسانی دیکە بە شێوەیەکی ئەلیکترۆنی؛ بۆ هاوبەشکردنی زانیاری، بیرۆکە، بۆچوون، پەیام و ناوەڕۆکی نووسراو، بینراو، دەنگی و فایلەکانی تر. نموونەی ئەم پلاتفۆرمانە بریتین لە فەیسبووک، تویتەر، سناپچات، ئینستاگرام، واتسئەپ، یوتیوب هەندێکیان لایەنێکی پیشەیییان هەیە، وەک لینکیدئین و ڕەنگە بلۆگەکانی وەک ووردپرێس و بلۆگەریش لەنێویاندا جێگیر بکرێن.
بۆ ئەوەی مرۆڤ بە باشترین شێوە سوود لەم پلاتفۆرمانە وەربگرێت، بەتایبەتی لە ڕووی پیشەییەوە، دەبێت ئاگاداری سوودەکانی ئەم پلاتفۆرمانە بێت و خۆی لە زیانەکانیان بەدوور بگرێت.
ڕەخساندنی دەرفەت بۆ گەنجان بۆ دەربڕینی بیرۆکەکانیان: بە سۆشیال میدیا و بلۆگەکان، جیهان پەیوەندییەکی بەرزی بۆ دروست بووە، ئەمەش وایکردووە هەر کەسێک بە ئاسانی بیرۆکەکانی خۆی دەرببڕێت و کەسانی ئارەزومەند لە هەموو جیهانەوە کۆبکاتەوە.
وەرگرتنی پشتگیری و هاوبەشیکردن: هەندێک لە لێکۆڵینەوەکان باس لەوە دەکەن کە بە سادەیی هاوبەشکردن و دەربڕینی کێشەکانت و وەرگرتنی پشتگیری لە کەسانی دیکە یان بیستنی ئەزموونەکانیان لەگەڵ هەمان کێشە و چۆنیەتی چارەسەرکردنی، ئاسانکاری دەکات بۆ ئەوەی کەسەکە باشتر ئەزموونەکە تێپەڕێت
دۆزینەوەی هەلی کار و بەبازاڕکردن خۆیان: بەپێی دوایین ئامارەکان، 6.5 ملیۆن هەلی کار لە ماڵپەڕی .com ڕیکلامیان بۆ دەکرێت، کە نموونەی پلاتفۆرمی تۆڕە کۆمەڵایەتییە پیشەگەرەکانە کە ئامانجی پەیوەندیکردنی کارخوازان و خاوەنکارەکانە ئێستا کۆمپانیاکان وەک ئامرازێک بەکاریدەهێنن بۆ ڕاکێشانی کارمەندان لە هەموو جیهاندا، ئەمە جگە لەوەی کە پێی دەوترێت لێهاتوویی بازاڕکردن، کە بەکارهێنانی سایتەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان و بلۆگەکان بۆ تیشک خستنە سەر لێهاتووییەکانی کەسێک دەستکەوتەکانی لە شوێنی کارەکەی.
کردنەوەی ئاسۆی نوێ و مەزن بۆ بیرۆکەی پێشەنگ: سۆشیال میدیا یەکێکە لە گرنگترین ئامرازەکانی مارکێتینگ کە کۆمپانیا گەورەکان و گەنجان و کەسانی خاوەن بیرۆکەی نوێ بۆ بەبازاڕکردنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بەکاریدەهێنن، کە پێی دەوترێت بەبازاڕکردنی ئەلیکترۆنی لەڕێگەی سۆشیال میدیاوە.
درووستکردنی هەلی کار و سەرهەڵدانی ڕێڕەوی نوێی پیشەیی: ئێستا هەلی کاری فول تایم یان نیوەکاتی هەیە، کە زۆرێک لە گەنجان دەتوانن بیکەن، وەک: نووسەری ناوەڕۆکی بازاڕکردن، پسپۆڕی مارکێتینگی سۆشیال میدیا، دیزاینەری گرافیک تایبەتمەند لە دیزاینکردنی ڕیکلامەکانی بەرهەم لەسەر پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا.
پەیوەندی بەردەوام بە جیهانەوە: لە ڕابردوودا دەرفەتی ئەوەمان نەبوو کە بەردەوام لە پەیوەندیدا بمێنینەوە لەگەڵ هاوڕێ و خێزان ئەگەر هەموویان لە وڵاتێکی تر یان شارێکی تر بن، بەڵام ئێستا پەیوەندیکردن لەگەڵ هەر کەسێک لە هەر شوێنێکدا ئاسان بووە. ئەمەش فەزای زۆر بۆ کارکردن و وەرگرتنی زانیاری لە هەموو شوێنێکەوە دەکاتەوە.
لێرەدا چەند ئامۆژگاریەک بۆ بەکارهێنانی سۆشیال میدیا باشتر و کاریگەرتر لە ڕووی کەسی و پیشەییەوە دەخەینەڕوو:
جێگای خۆیەتی لەوە تێبگەین کە پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا لە سەردەمی ئێستادا تەنها ئامرازی لاوەکی نین، هەروەها ڕۆڵیان بە شێوەیەکی بەرچاو و کاریگەر گەشەی کردووە، تەنانەت لە بازاڕی کاریشدا. لێرەدا چەند ڕێنماییەک بۆ مامەڵەکردنی کاریگەرانە لەگەڵ ئەم پلاتفۆرمانەدا دەخەینەڕوو:
زیادەڕەوی مەکە لە بەراوردکردنی خۆت لەگەڵ ئەوانی تر، وە خۆت لە واقیع جیا مەکەرەوە و ڕازی بە واقیعی مەجازی، بەڵکو ئاگاداربە کە هەر بەراوردێکی تەندروست دەبێت ئەرێنی بێت، واتە پاڵت دەنێتە پێشەوە، و دەروونت بەرەو خەمۆکی و بێزاری پاڵ نانێت.
بۆ بەرەوپێشبردنی پیشەکەت بە شێوەیەکی ئەرێنی، پێویستە لەسەرجەم پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا بەشێوەیەک دەرکەویت کە پێشێلی ئەخلاقی گشتی نەکات، یان خەریکی ئەو ئارگیومێنتانە بیت کە ڕەنگە بیرۆکەیەکی نەرێنی لەسەر تۆ و ئاستی بیرکردنەوەت بدات، کە ڕەنگە وێنەیەکی ڕاستەقینەی تۆ نەبێت، بەڵام ڕەنگە پۆستەکانت ئەم تێڕوانینە ببەخشێت.
ناوەڕۆک یەکێکە لە بەهێزترین ئامرازەکانی کاریگەری کەسی و میدیایی، چ نووسراو بێت، چ بینراو بێت یان دەنگی. کەسانی ئارەزومەند ڕادەکێشێت و دەرفەتی گرنگ دەکاتەوە، جگە لە دەوڵەمەندکردنی زانیارییە کەسییەکانتان لە کاتی پەرەپێدان و کۆکردنەوەی ئەم ناوەڕۆکەدا.
پەیجەکەت لە پلاتفۆرمە پیشەگەرەکانی سۆشیال میدیا وەک و و هاوشێوەکانی بە شێوەیەکی پرۆفیشناڵ و سەرنجڕاکێش و بێ هەڵە نوێ بکەرەوە دەبێت پۆستەکانت لەسەر ئەم پلاتفۆرمانە هاوسەنگ بێت.
سۆشیال میدیا بکە بە ئامرازی گەیشتن بە کەسانی کاریگەر، و پەیوەندییان لەگەڵ بکە بۆ بەدەستهێنانی پشتگیری بۆ بیرۆکە و ژیان و پڕۆژە پیشەییەکانت، وە دڵنیابە لە دروستکردنی تۆڕێک لە پەیوەندی کەسی و پیشەیی کە خزمەت بە ئامانجە کەسی و پیشەییەکانت دەکات، هەروەها گونجاوترین شێوازەکان بۆ ئەوە هەڵبژێرە (ئاماژە بە بابەتەکە بکە لەسەر تۆڕی پەیوەندییەکان و ڕۆڵی لە بنیاتنانی ڕێڕەوی پیشەیی)
تەنها لە ڕێگەی سۆشیال میدیاوە پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکەت مەکە، بەڵکو کات لەگەڵیان بەسەربەرە و دڵنیابە لە پەیوەندی ڕاستەوخۆدا لایەنی ئەرێنی هەیە کە لە ڕێگەی پەیوەندی ئەلیکترۆنیەوە بەدەست ناهێنرێت.
