ئاشتی گەرمیانی .. هەولێر
گووڵان دەزگایەکی خێرخوازی تۆمارکراوە لە ووڵاتی بەریتانیا کەلە ساڵی ٢٠٠٩ وە دامەزراوە ، گرنگی دەدات بە فۆلکلۆرو ڕۆشنبیری کوردی .
هیچ پەیوەندیەکی بە سیاسی و یان ئاینیی یەوە نی یە ، بەڵکو گرنگی دەدات بە ئاهەنگ و ناسنامەی کوردی و پارێزگاری کردن لەو کەلتوورە بۆ بەرژەوەندی هەموولایەک .
خاتوو دیلا موراد لە هەڵەبجە لە کوردستانی باشوور لەدایك بووە ، ئەو مرۆڤە هونەرمەندو دەست ڕەنگین و چالاک وانەیە کەلە ووڵاتی بەریتانیا ئەزموونێکی چڕو پڕی هەیە لەبوارەکانی کەلتوورو ڕۆشنبیری وکەڵچەرو فۆلکلۆری کوردی وە زۆر گرنگی داوە بە مێژووی میللەتەکەمان لە ڕووی خوێندنەوەو فۆتۆگرافی و جل و بەرگی کوردەواری و دیزاین و پۆشاك و جوانکاری و هونەرو ، پەیوەندییەکی تۆکمەو دۆستانەی هەیە لەگەڵ ڕەوەندی کورد لەدەرەوە وە لەگەڵ دەزگا مرۆیی و کەلتووری وڕۆشنبیری و کەسایەتی یە ناودارەکانی جیهان بەگشتی ، هەربۆیە دەزگای گوڵانی دامەزراندوە لە ساڵانی ٢٠٠٩ کە وەبەرهەم هێنان و نمایشی جلوبەرگی کوردی ئاسایی کردووە وە خۆی وەکو دیزاینەرێك و پلان دانان و تەسمیم دروست کردنی تایبەتی ناسراوە ، زۆر جار کۆبونەوە و نمایشێکی هونەری بۆ پۆشاکەکان کردوە لەگەڵ باگراونی مۆسیقاو ئاوازی کوردی ، دەزگای گوڵان بناغەیەکی گرنگ بووە بۆ پێشکەش کردنی نمایشی پۆشاکی کوردی لە نێوان هەڵپەڕێ و موسیقادا ، بەتایبەتی چالاکی ڕۆشنبیری لە ڤیستیڤاڵی ڕوناکی کوردی یەکەم بۆ گوڵان لە سەنتەری ئاشتبوونەوە و ئاشتی لە شاری سانت ئەتیلیوبورجا لە مارسی ٢٠٠٩ ، هەر لەو چالاکی یە دا پێشانگایەکی هونەری شێوەکاری بۆ کاری هونەرمەندانی کورد ساز کردبوو ، وە زۆر جاریش گرنگی دەدات بە شیعری کوردی و ڕۆمان و چیرۆکی کوردی ، وە موسیقا و سەماو سینەما .
من دەمەوێت ئەوتان بە بیر بهێنمەوە کە دەزگای گوڵان دەستەیەکی بەڕێوەبردنی هەیە کە بریتی یە لە دیفید کارینجون و سارە بانیزو و کارلا جارینیلاس و ڕێبوار سەعید و ڤیان ڕەحمان و تان جاف ، وە بەڕێوبەری هونەری گوڵان خاتوو دیلا مورادە ، وە بەڕێوەبەری داهێنان ڕیتشارد وایلدنج ، وە چەند شارەزاو پسپۆڕێکی هونەری تر کە هاوکاریان دەکات وەکو هونەرمەند مەریوان جەلال و ڕێبوار فەتح لە شیعردا . لەساڵانی ٢٠٠٩ بۆ ٢٠١٣ گوڵان کۆمەڵێك چالاکی بە ڕێوە برد لە ڤیستیڤاڵە کوردیەکان ، لەهەر ڤیستیڤاڵێك هەڵپەڕکێ ی کوردی و فلیمیك بەناوی ڕوناکی لە لەندەن ئەنجام داوە ، لەگەڵ خوێندنەوەی شیعر و گوێ گرتن لە ئاوازی کوردی وەکو شەو چرایەك و ئامادەکردنی خواردنی کوردەواری .
دەزگای گوڵان کۆمەڵێك کاری تری کردوە لەسەر هاونیشتیمانی یەکانی کوردستان کە ئێزیدین و کاکەیین و یەهوود و مەسیحی لەکوردستان ،
لە ساڵانی ٢٠١٣ – ٢٠١٥ گوڵان هەستا بە ڕێکخستنی گەشتێك بۆ شێوەکارانی گەنجان بۆ بینالی ڤینیسا لە ووڵاتی ئیتاڵیا بۆ هاوکاری کردنیان لە جیهانی دەرەوەی کۆمەڵگای هونەری کوردی ، وەلە ساڵی ٢٠١٣ بەڕێوەبەری هونەری گوڵان دیلا موراد و وە بەڕێوەبەری شارەزا ڕیتشارد ویلدنج جەختیان کردەوە کە ڤیستیڤاڵێك ساز بدەن بۆ یادی ٢٥ ساڵەی هێرش بە چەکی کیمیایی بۆ سەر هەڵەبجە لە کوردستانی باشوور .
هەروەها دەزگای گوڵان بەشداری کرد لە ڤیستیڤاڵی ڕووناکی بۆ هونەر ساڵی ٢٠١٤ بە پێشانگایەکی جل و بەرگی کوردەواری وە نمایشی زیندوو لە ژێر ناو نیشانی ڕەنگەکان لە کوردستانەوە لە سەنتەری ئیسماعیلی لە لەندەن ، دواتر لەساڵانی ٢٠١٥ بەشداریان کرد لە ڤیستیڤاڵی ڕووناکی بە پێشانگایەک بەناونیشانی دژایەتی و هیوا کە هونەرمەندان لەژێر ڕووبەڕوبونەوەیەك سەختدا دەژین لە سوریا و عێراق.
بۆ ماوەی ٣ ساڵ ڤیستیڤاڵێك ساز کرا بەناوی رووناکی ، کە بریتی بوو لە ڕوناکی ١ و ٢ و ٣ و ٤ کە سێ ڕۆژ بەردەوام بوو . لەساڵی ٢٠١٦ دەزگای گوڵان باجێکی دیزاین کرد بۆ شەهیدان ، بەڵام دواتر بە ڕۆژی هەڵەبجە ناسرا ، وە زۆربەی بەرپرسان لەیەخەیانی داوە .. بەڵام هێمای شەهیدانە ئەو باجە هونەری یە .
پێشانگای گەڕانەوە بۆ کوردستان ، پێشانگایەکی فۆتۆگرافی بۆ ڕیتشارد وایلدنج لەگەڵ وێنەی مێژووی بۆ ئەنتۆنی کیرستینغ بوو کە دەزگای گوڵان لە چەند جێگایەك وەکو سەرۆکایەتی پەرلەمان و پەیمانگای کورتولد بۆ هونەر و زانکۆی ئاکستر لە بەریتانیا و لە هەولێرو سلێمانی لەهەرێمی کوردستانی عێراق نمایش کرا . گوڵان ئاهەنگی دە ساڵەی گێڕا لەساڵی ٢٠١٩ بە پێشانگایەك بەناوی ڕێگا یەك لە ڕێگای کوردستانەوە ، کە ١٨ هونەرمەندی کوردی و جیهانی تێیدا بەشدار بوون لە گەلەری ٢١ لەلەندەن . لە تەنیشت پێشانگاکەوە گوڵان وورك شۆپی کاری پی وە نمایشی هونەری و نمایشی فلیمی ئەنجام دا .
لەسالی ٢٠٢١ گۆڤارێکی هونەری بەناوی هەڵەبجەوە لەلایەن دەزگای گوڵان وە بڵاو کرایەوە کە بەشێك بوو لە ڤیستیڤاڵ و گەشتی نێودەوڵەتی ، کە تێیدا بابەتی ڕۆشنبیری وە جوانی هەڵەبجەت تێدا بوو پێش کارەساتی ڕووداوی کیمیاوی وێران کەر لەساڵی ١٩٨٨ .
من لێرەدا دەگەڕێمەوە بۆ هەوڵ و ماندووبونی خاتوو دیلا موراد وەکو دیزاینەرێك وە پلان دانەرێك لە کارو چالاکی یەکانی کە چۆن وە لە چ ڕوانگەیەکەوە بیری لەو دۆستایەتی یە جیهانی یە وە پەرە پێدانی کەلتووری و کەڵچەری کردوە لەو کاتەدا کە میللەتی کورد پێویستی بەو هەنگاوانەیە ، وە تایبەتی لە ووڵاتانی غوربەتدا کە ڕەوەندی کوردی تێدا دەژین ، ئەو کارانە هەروا ئاسان نین وە وا بە ئاسانی نایەنە دەست ، بۆیە کارو پلان و دیدەیەکی ڕوونی دەوێت کە دەزگایەك دابمەزرێنیت وە زۆر ڕەهەندی جیاجیای لێ دابین بکەیت ، لەگەڵ ئەوەی کە بیوری کاری دەوێت ، چونکە کۆنتاکت واتە پەیوەندی دروست کردن ئەوەندە ئاسان نی یە کە دەنگی بگاتە نێوەندی ڕۆشنبیری و کەلتووری ووڵاتان ، ساز دانی چالاکی یەك دەبێت زۆر ڕوانگەی بۆ شی بکەیتەوە وەکو ئەوەی کە پروفیشیناڵی کارەکان بناغەی هەنگاوەکانێتی ، ئەو تایبەتمەندکارە بە دیزاینی پۆشاکی کوردی وە مرۆڤێکە دەتوانێت جێگای خۆی بکاتەوە لەو نێوەندەدا کە کارەکانی وە نمایشەکانی جێگای سەرەنجی بینەران و پسپۆڕان بێت لە ووڵاتی بەریتانیاو ووڵاتانی دیکە ،خاتوو دیلا زۆربەی ئەرکە قورسەکان کەوتۆتە سەری وەکو گواستنەوەی ئەو جل و بەرگانەو داواکرنی پێداویستی یەکان چ لە کوردستان وە چ لە ووڵاتان و ڕێکخستەوەیان و دروست کردنیان بەو دیزان و هێڵکاری یە سەردەمیانەی کە پێویستن لە ئەمڕۆدا .
ئەوەی جێگای سەرەنجم بوو لەو چالاکیە هونەری و کەلتووریانە ئەو نمایشە بووە لەساڵی ٢٠١١ بەناوی ڕەنگەکان لە کوردستانەوە کە شێوازو دیزاینی جل و بەرگەکان لەتەمەنیدا دەگەڕێتەوە بەر لە ١٠٠ ساڵ هەروەك کەناڵی ئێم بی سی عەرەبی لە ئەبوزەبی ڕاپۆرتێکی ئامادە کردوە کە تێیدا باس لەو چالاکی یە کەلتووری وهونەری یە دەکات ، کەلایەن دەزگای گوڵانەوە ، خاتوو دیلا موراد سەرپەرشتی دەکات وە سەفیری عێراق لەو کاتەدا حەسەن ئەبو تەیق دەڵێت (( میللەتی کورد میللەتێکی دێرینە لەکەلتوورو فۆلکلۆردا ، ئەوەش گرنگی تایبەتی خۆی هەیە لەم چالاکی یە هونەریەدا )) .
لە زمانی ڕەنگەوە بەرەو زمانی پۆشاکی کوردی ، خاتوو دیلا موراد لە باکووری کوردستانەوە تاوەکو باشوور وە لە ڕۆژهەڵاتەوە بۆ ڕۆژئاوا نمونەی ئەو پۆشاکە کوردیانەی وەرگرتووە وە ئامادەی کردوە کە تەمەنیان دەگەڕێتەوە بۆ ١٠٠ ساڵ ، ڕەنگەکان و کوتاڵەکان و خشڵ و جوانکاری یەکان ناونیشانێکی پان و پۆڕە دەربڕین لە تایبەتمەندێتی هەر پارچەیەك دەکات لە کوردستاندا ، دیزاینەری کورد لەم چالاکی یەدا پێشانگایەکی وهونەری شێوەکاری نمایش کردووە لەگەڵ هەڵپەڕکێ ی کوردی کە نمونەیەکی تری چالاکیەکانێتی کەلە ووڵاتانی عەرەبی و کوردستان و جیهانییش نمایشیان دەکات کە خۆشی دەگەڕێنێتەوە بۆ دڵێ ئامادە بوان ، سەنتەری سۆز لە شاری سلێمانی ساڵی ٢٠١٥ چالاکیەکی ئامادەکرد بۆ دەزگای گوڵان کە نمایشی جل وبەرگی فۆلکلۆری ڕەسەنی کوردی تێدا کردبوو .
ماڵەکەی دیزاینەر دیلا موراد ئەو وێستگە هونەری و کەلتووری و فۆلکلۆرە کوردی یەیە کە دەربڕین لە مێژووی نەتەوەکەمان دەکات وە هەردەم ناسنامەی میللەتی کوردی کردۆتە هێمایەك بۆ ئاشتی و ناساندنی کەلتووری کوردی بە جیهان .
