“Hêstir” an “hêsir”

Rastkirina zimanî (1)

 Cankurd  

Wekî ez di gotarên me yên kurdî de hercar dibînim, hinek peyvên me yên resen jî bi şêweyin ters û ne rast ditên nivîsandin û belavkirin. Eve jî dibe astengiyek di rêya yekkirina zimanê me yê ku niha di rewşeke jehevketî de dijî…

Hinek “Hêstir” dinivîsin û hinek “Hêsir”dinivîsin. Gelo, kijan rasttir e?

Di ferhenga Kamêran Botî ya Kurdî-Kurdî de, ku ji aliyê Spîrêz ve, li Duhokê, sala 2006ê, hatiye weşandin, di rûpela 323ê de, carekê “Hêstir” bi wateya “Rondikên çavan”, û carekê jî bi wateya “Qantir: Ew dewarê ku ji kerekî û mehînekê pêda dibe” hatiye.

Gelo, ka helbestvanên me yên klasîkî ev peyv çewa nivîsandine?

Ezê Şêx Mihemmed Can “Xakî”, xudanê dastana Leyl û Mecnûn, di vir de, wekî nimûne bînim, da em pir dirêj nekin:

Ew di rûpelê 40î de dibêje:

Dengê wî hukum dikir li Leylê

Hêstir diwerî bi mîslê seylê

[Bi wateya ku rondikên Leylê wekî lehiyê dihatin xarê]

Dirûpel 42 de dibêje:

Agir dikeve dil û hinavan

Hêstir dirijin ji herdu çavan

Di rûpel 73ê de dibêje:

Eşa’rî dibêje, pir şewatin

Hêstir weh ji çeşmê wî dihatin

[Bi wateya ku helbestin pir bi sohtîn digotin û rondik wilo pir ji çavan dibarîn]

Der çolê wuha zelîl û pirxem

Hêstir dirijin ji çeşmê pir nerm

[Der:Farsî yebi wateya (di), lew re peyva (di derheqê) çewt û şaş e, ji ber ku (di) bi wateya (der) e…]

Di rûpel 149 de jî wilo dibêje:

Mecnûn ku qenc dizanî Leylê

Hêstir rijiyan şubhê seylê

Lew re divê em „Hêstir“ binivîsin…

Dibe jî li ciyê wê em „eşk“ binivîsin, ji ber ku ew jî bi wateya „rondik û hêstir“ e.

Helbestvanê mezin Şêx Eskerî di „Iqdê Durfam“ de, di rûpel a 34ê de dibêje:

Bibarîne ji dîde eşkê pir xûn

Li ser wê xemê teşbîhê Mecnûn

[Dîde: Çav]

___

Peymana Veşartî Ya Amerîka û Talîbanê Aşkere Bûye

KDC

Brîtanya Wê Nasnameya DAIŞiyan Betal Bike

KDC

Swêdê 65 Penaber Dersînor Kiriye

KDC
KDC

FREE
VIEW