کاریگەری دراما لەسەر ڕەفتاری کۆمەڵگا
عەلی جمال
دراما و کاریگەری و گرنگییەکەی لە کۆمەڵگادا؛ دراما یەکێکە لەو توخمانەی کە کۆنترۆڵی هۆشی هاووڵاتیان دەکات و بەرجەستەی واقیعی ژیان و ململانێی نێوان چاک و خراپە، ڕەنگە چارەسەری پێشنیار بکات یان چارەسەری کێشەیەک یان خوویەکی خراپی کۆمەڵایەتی لە کۆمەڵگەدا بکات، بەمەش کاریگەری و گرنگیی هەبێت لە کۆمەڵگە.
وشەی دراما لە وشەیەکی یۆنانی وەرگیراوە کە بە واتای کردار یان ڕووداو دێت، لە دونیای هونەردا چەند واتایەک هەن کە واقیع و دراما بۆ ئێمە دەگەیەنن، گرنگترینیان بریتین لە سینەما، شانۆ، تەلەفزیۆن، میدیای تەکنەلۆژی بینراو. نووسەر یان نووسەری چیرۆکەکە لایەنێکی ژیانی مرۆڤ نیشان دەدات و لەگەڵ ئەکتەرە پیشەگەرەکاندا بەرجەستەی دەکات،
دراماکە بەسەر ٣ بەشدا دابەشکراوە:
کۆمیدی: بە دەمامکی سپی گاڵتەجاڕانە هێما دەکرێت، و بەزۆری لەلایەن نووسەرەوە بۆ پڕۆژەکردنی دیاردەیەکی کۆمەڵایەتی، ڕەفتارێکی دیاریکراو، یان دۆخێکی سیاسی یان ئابووری بەکاردەهێنرێت.
کارەسات: بە دەمامکی گریان هێما دەکرێت، چیرۆکێکی دڵتەزێنە کە هەستەکان دەوروژێنێت و ڕەنگە کێشەیەک چارەسەر بکات، ڕەنگە نووسەر کۆتاییەکەی بە کراوەیی بهێڵێتەوە بۆ ئەوەی هۆشیاری بینەر بجوڵێنێت.
تراجی-کۆمیدی: تێکەڵەیەک لە دوو جۆری پێشووە، دەقەکە تراژیدییە، بەڵام کۆمەڵێک بارودۆخی کۆمیدی تێدایە.
دراما و بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی و گرنگییەکەی
هونەر و درامای کوردی و میسری بەدرێژایی دەیان ساڵ کاریگەری زۆری لەسەر کۆمەڵگا و هۆشیاری خەڵک هەبووە. دراما بە گشتی چەندین ئەرکی هەیە لە بیرکردنەوەی مرۆڤەکان بە هەموو جۆرەکانیەوە
ڕەهەندەکانی دراما و کاریگەرییەکانی لەسەر کۆمەڵگا
دراما ٣ ڕەهەندی هەیە؛ ڕەهەندێکی کۆمەڵایەتی و ڕەهەندێکی ئەخلاقی و ڕەهەندێکی پیشەیی، کە بەرپرسیارێتی کۆمەڵایەتی زیاتر دەکات
لە ڕەهەندی کۆمەڵایەتیدا ئەمانە لەبەرچاو دەگرین:
ڕێز لە یاسا بگرن.
کات بەسەربردن .
ڕێزگرتن لە بەها کۆمەڵایەتییەکان.
پاراستنی مافی مرۆڤ.
لە ڕەهەندی ئەخلاقیدا، ئێمە حەزمان لە ستانداردە ئەخلاقییەکانە. هەڵبژاردنی وشە و دەستەواژەی گونجاو بۆ کۆمەڵگا و داب و نەریتی، و پابەندبوون بە بنەما ڕێککەوتووەکان.
ڕەهەندی پیشەیی بریتییە لە:
قووڵایی شێوازی چارەسەرکردنی کێشەکە یان گرێی ناو کارە هونەرییەکە.
بەردەوام بوون لەگەڵ کارە هونەرییە پێشکەشکراوەکان لەسەر پرسە هەنووکەییەکان و ئەو کولتوورەی کە لە نێوان گروپە ئامانجدارەکاندا بڵاوبووەتەوە.
وە لەم سەردەمەی ئێستادا بۆمان دەردەکەوێت کە شۆڕشی دیجیتاڵی و تەکنەلۆجیا و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان درامایان بۆ ئێمە هێناوە لە هەر شوێنێک و لە هەر کاتێکدا بێت، بۆیە سایتی ئینتەرنێت هەیە کە درامای زەبەلاح پیشان دەدات کە لە تەلەفزیۆنەکان بۆ بەشداریکردنی دارایی پیشان نادرێت یان بەبێ؛ لەناو ئۆتۆمبێل، کافێ، یان شەقام، دەتوانیت سەیری زنجیرە دڵخوازەکەت بکەیت، و دیمەنێک بگرێت کە ڕەنگە لێی لەدەستت داوە، هیچ شوێنێک نییە دراما، ماڵ، کلینیک، کافێ، تەنانەت تەنانەت دوکانە بچووکەکە دەبێت تەلەفزیۆن یان شاشە هەبێت؛ بە دڵنیاییەوە دراما کاریگەری زۆری لەسەر کۆمەڵگا هەیە.
گرنگی دراما و کاریگەرییە سودبەخشەکانی لەسەر کۆمەڵگا
درامای تەلەفزیۆنی هێزێکی ڕۆشنبیرییە کاریگەری لەسەر کۆمەڵگا هەیە کە ناتوانرێت بە کەم سەیر بکرێت، بەهۆی بڵاوبوونەوەی بەرفراوان و توانای تێپەڕاندنی بەربەستەکان و گەیشتن بە زۆرترین ژمارەی خەڵک، هەروەها لە نێو سوودە زۆرەکانی دراما و گرنگییەکەی لە کۆمەڵگادا.
گۆڕانە نەرێنییانەی بەسەر کۆمەڵگاکانماندا هاتووە، کاریگەرییان لەسەر ئەو شتانە هەیە کە لە دراما تەلەفزیۆنییەکان سەیری دەکەین؟
ئەم پرسیارانەن کە لە گۆڕەپانی هونەری کوردیدا دەسوڕێنەوە، هەروەها بەرهەمە سینەماییەکان کە هاوتەریب بن لەگەڵ ئەخلاق یان دیاریکەرەکانی کۆمەڵگادا. ؟ لە سەردەمێکدا کە هەمووان جەخت لەسەر گرنگی دراما دەکەنەوە لە پەرەپێدانی هۆشیاری و تێگەیشتنی کۆمەڵگاکان بە گشتی
کۆمەڵگا سەرچاوە و کانیاوی ئەو شتانەیە کە دراما پێشکەشی دەکات، بەو پێیەی سەرچاوەی ئیلهامبەخشە بۆی، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە کۆمەڵگا پێشەنگی ئەوە و بێگومان کاریگەری لەسەر کاری هونەری هەیە، جا چ سینەمایی یان دراماتیک، دەربڕینی ئەم بابەتانە دەبێت لە چوارچێوەیەکی دیاریکراودا بێت.
“کاریگەری دراماکان بەپێی ئاستی ڕۆشنبیری و پەروەردەیی بینەر جیاوازە، گروپێک هەن لەڕووی کولتووری و پەروەردەییەوە ئاستێکی سنوورداریان هەیە، کە بە سەیرکردنی دیمەنی توندوتیژی یان وشە و ڕەفتاری نزم کاریگەریی نەرێنییان لەسەرە. ئەم بەرهەمانە.”
درامای تەلەفزیۆنی ڕەنگدانەوەی لەسەر ڕەفتاری کۆمەڵگە هەیە و کاریگەری بەرچاو و ڕوونی لەسەر بنەماڵە و کۆمەڵگە کوردی هەیە، لە ڕێگەی ئەو بابەتانەی باسیان دەکات.
بەو پێیەی ئەو نەرێنییانەی کە هەندێک بەرهەم لەخۆدەگرن، ڕەنگدانەوەی کۆمەڵگا نین، و نابێت بڵێین واقیعێکن کە دەبێت مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت.
وەک لە ساڵانی ڕابردوودا ڕوون دەبێتەوە کاریگەریی درامای تەلەفزیۆنی لەسەر ڕەفتاری ئەندامانی کۆمەڵگا، وەکو چەوساندنەوە، توندوتیژی، ئاژاوەگێڕی، بڵاوبوونەوەی ماددە هۆشبەرەکان و هەراسانکردن، ئەمە جگە لە داڕمان و هەڵوەشاندنەوەی خێزان بەهۆی زۆری تەڵاقەوە ڕێژەکان و بڵاوبوونەوەی بیرکردنەوەکانی ناپاکی هاوسەرگیری، هەموو ئەمانە و ئەوانە، جگە لەو بەها و ڕەفتارانەی کە پەرەی پێدەدەن کە نامۆن بە کۆمەڵگا، وایکرد مێردەکان لە ژیانی خۆیان ناڕازی بن و لە ژنەکانیان ناڕازی بن؛ ئەمەش ڕێژەی جیابوونەوە دوو هێندە زیادی کرد، هۆکاری یەکەمیش ئەو وێنە و مۆدێلە ناڕاستەقینەیانەی دراما تەلەفزیۆنییەکان لە سەرجەم کەناڵە مانگی دەستکردەکان پێشکەشیان دەکرد.
ڕەنگە زۆرینە لەسەر توانای درامای تەلەفزیۆنی بۆ کاریگەری لەسەر هەندێک کەس کۆک بن، تەنانەت ئەگەر ڕێژەی کاریگەرییەکەی جیاواز بێت و تێڕوانینی توانای کاریگەری لەسەری لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر جیاواز بێت… هەندێک پێیان وایە کە توانای کاریگەری لەسەر ڕێژەیەکی زۆر هەیە و… توانای گۆڕینی سروشتی ژیانی ئەندامانی کۆمەڵگای هەیە، لە کاتێکدا هەندێکی تر پێیان وایە کە وەرگرەکە ئەو ئیلهامبەخشە لەوەی کە دراما دەبێت دەربارەی چی بێت…
وە لەبەرئەوەی درامای تەلەفزیۆنی پێشەنگ داگیر دەکات و نوێنەرایەتی گەورەترین پشک دەکات لە پرۆگرامە کات بەسەربردن و کات بەسەربردنەکاندا، بەتایبەتی لە وەرزەکانی وەک مانگی ڕەمەزان و ئەوانی تردا، جێگای سەرنجە کە چەندە گرنگی پێدەدرێت لەلایەن هەرزەکاران و گەنجان و زۆرینەی گەنجانەوە خەڵک … کاتژمێرە درێژەکان لەلایەن ئەم گروپە تەمەنییەوە بەسەر دەبەن بۆ بەدواداچوون بۆ زنجیرە و دراماکان کە لەسەر شاشەی بچووک پیشان دەدرێن، بۆیە کاریگەرییەکانی کە بەرهەمی دەهێنێت نەک تەنها تەحەدا بۆ کولتوور و داب و نەریتەکانمان دەکات، بەڵکو مەترسی لەسەر ڕەفتارەکانیش دروست دەکات لەو گرووپە تەمەنییە… ئەو کاریگەرییانەی کە تایبەتمەندییە گشتییەکانی مۆدێلی ناوەڕۆک و ناوەڕۆکی دراماکە کە لەسەر شاشە نیشان دەدرێن جێگیر دەکەن، چونکە زۆربەیان توندوتیژی، یاخیبوون، دڕندەیی بەرەوپێش دەبەن و سەرگەرمییە تاکەکەسییە زیانبەخشەکانی کەسەکە خۆی یان کەسانی دیکە شکۆمەند دەکەن.
ئەمەیە کە لە ساڵانی ڕابردوودا لە دراما تەلەفزیۆنییەکان دەیبینین… تاوان و توندوتیژی… دڕندەیی و یاخیبوون… لادان و خیانەت… هەموو ئەمانە دیارترین تایبەتمەندی زۆرینەی دراما تەلەفزیۆنییەکانن، کە هاندەر بوو ڕەفتاری نەرێنی و قێزەونی هەندێک لە گەنجان و منداڵان و هەرزەکاران، تەقلیدکردنی کارەکتەرەکانی ئەو درامایەی کە نیشان دراوە… زۆرجار لەبارەی منداڵان و گەنجانەوە دەخوێنینەوە یان دەبیستین ڕووداوە دراماتیکییەکان پاڵیان پێواوە بۆ ڕەفتاری لادان یان وایان لێکردن تاوان بکەن کە هیچ نەبوون جگە لە… ڕەنگدانەوەی ناوەڕۆکی ئەو شتانەی کە لەسەر شاشەکە سەیر دەکران.
لێکۆڵینەوەکان لەسەر دیارترین نەرێنیەکان کە لەسەر کاریگەری کەناڵە مانگی دەستکردەکان لەسەر پەیوەندییە هاوسەرییەکان ئەنجامدراون ئاماژەن بۆ کاریگەرییەکی ترسناک لەسەر ناوەڕۆکی ئەم درامایە و ئەمەش لەم قۆناغانەی دواییدا بەدی کراوە و لە یاخیبوون لە ژیانی هاوسەرگیریدا دیار بووە، وازهێنان لە ژن، و هاندانی خیانەت، وەک چۆن دراماکە بەشدارە لە گۆڕینی کولتوری خێزان و کۆمەڵگا بە گشتی، بەڵکو یارمەتیدەرە لەسەر گۆڕینی یان شێواندنی ناسنامە، و وەرگرەکە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەرە لە زۆر حاڵەتدا، بەهاکانی خێزان و پەروەردەی کۆمەڵایەتی بێ گومان کاریگەری ناوەڕۆکی ئەم زنجیرانەیان لەسەرە.
هەروەها لەم دەیان ساڵەی دواییدا تەشەنەکردنی گەورە و تیژ لە بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکاندا بەدی کراوە و بێگومان هەمووان دەزانن کە ماددە هۆشبەرەکان بەشێکە لەو شەڕەی کە هێزەکانی دوژمنایەتی وڵات دەکەن، بۆیە درامای تەلەفزیۆنی دەبێت خزمەتی دەوڵەت بکات و بە ڕێکوپێکی هاوکاریی بکات بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەم شەڕانگێزییە بە خستنەڕووی ڕاستییە ڕاستەکان نەک ساختە.وەک چۆن دراماکە هاتووە دیوی نەرێنی ژیانی میسرییەکان نیشان بدات لەسەر ئەو بنەمایەی کە ئەمە تەواوی ژیانی خەڵکە و ڕاستییەکە جیاوازە لەوەی کە پیشان دەدرێت لەسەر شاشە بچووکەکان.
ئەوەی لەم ساڵانەی دواییدا لە دراما تەلەفزیۆنییەکاندا زۆر سەرنجی ڕاکێشاوە، درامای توندوتیژی و “قسەکردن”ە، بووەتە دیاردەیەکی واقیع، کە لە ڕێگەیەوە زۆرێک لە هونەرمەندان و نووسەران و دەرهێنەران پێگە و ناوبانگ و سامانی خۆیان بەدەستهێناوە، ئەمەش دیاردە بە دڵنیاییەوە بەرپرسانی کاروباری کۆمەڵایەتی وروژاند، بە قەناعەتیان بە کاریگەری، ڕۆڵی گەورەی دراما لە داڕشتنی ویژدانی بینەر، بە تایبەت منداڵان و گەنجان، لەگەڵ ئەو لەناوچوونەی کە دەبێتە هۆی بەها ئەرێنییەکان و بڵاوبوونەوەی کولتوورێک لە توندوتیژی و سەرپێچی لە یاسا.
لە کاتێکدا هێرشەکە توند بوو لەلایەن دەروونناس و کۆمەڵناسەکانەوە دژی درامای توندوتیژی و “قسەکردن”، ڕەخنەگران و هونەرمەندانیش لەو بارەیەوە ناکۆک بوون، دراماکەیان بە ئاوێنەیەکی کۆمەڵگا دەزانی.
ڕاستییەکە ئەوەیە کە ناتوانین بڵێین دراما بە شێوەیەکی ڕەها ڕاستەوخۆ ڕەفتار یان ئەخلاق دەگۆڕێت، بەڵام مەترسییەکەی لەوەدایە کە وێنەیەک دەدات کە دەتوانرێت لە واقیعدا ھاوشێوە بکرێت، وەک چۆن ئەو منداڵانەی مەیلیان بۆ لاساییکردنە، کاریگەرییان لەسەر دەبێت، بەتایبەتی کاتێک پاڵەوانەکە خۆشەویستە، بۆیە لاسایی ڕەفتارەکانی و شێوازی قسەکردنی دەکەنەوە.وە دروشم دەڵێنەوە…
شانۆگەرییە توندوتیژەکان کاریگەری نەرێنی مەترسیداریان لەسەر ئەو هەرزەکارانە هەیە کە زۆرترین کاریگەری ئەم مۆدێلە نەرێنیانەیان لەسەرە، بەتایبەتی کاتێک بەها ئەرێنییەکان نادۆزنەوە دژ بە سیستەمی بەها نەرێنییەکان کە بەهۆی درامای توندوتیژەوە بەسەریاندا سەپێنراوە، ئەمەش چی خێزانەکە لەناو دەبات و دروستکردنی قوتابخانە.
لێکۆڵینەوەکان لەسەر دیارترین نەرێنیەکان کە لەسەر کاریگەری کەناڵە مانگی دەستکردەکان لەسەر پەیوەندییە هاوسەرییەکان ئەنجامدراون ئاماژەن بۆ کاریگەرییەکی ترسناک لەسەر ناوەڕۆکی ئەم درامایە و ئەمەش لەم قۆناغانەی دواییدا بەدی کراوە و لە یاخیبوون لە ژیانی هاوسەرگیریدا دیار بووە، وازهێنان لە ژن، و هاندانی خیانەت، وەک چۆن دراماکە بەشدارە لە گۆڕینی کولتوری خێزان و کۆمەڵگا بە گشتی، بەڵکو یارمەتیدەرە لەسەر گۆڕینی یان شێواندنی ناسنامە، و وەرگرەکە ڕاستەوخۆ کاریگەری لەسەرە لە زۆر حاڵەتدا، بەهاکانی خێزان و پەروەردەی کۆمەڵایەتی بێ گومان کاریگەری ناوەڕۆکی ئەم زنجیرانەیان لەسەرە.
هەروەها لەم دەیان ساڵەی دواییدا تەشەنەکردنی گەورە و تیژ لە بەکارهێنانی ماددە هۆشبەرەکاندا بەدی کراوە و بێگومان هەمووان دەزانن کە ماددە هۆشبەرەکان بەشێکە لەو شەڕەی کە هێزەکانی دوژمنایەتی وڵات دەکەن، بۆیە درامای تەلەفزیۆنی دەبێت خزمەتی دەوڵەت بکات و بە ڕێکوپێکی هاوکاریی بکات بۆ بەرپەرچدانەوەی ئەم شەڕانگێزییە بە خستنەڕووی ڕاستییە ڕاستەکان نەک ساختە.وەک چۆن دراماکە هاتووە دیوی نەرێنی ژیانی میسرییەکان نیشان بدات لەسەر ئەو بنەمایەی کە ئەمە تەواوی ژیانی خەڵکە و ڕاستییەکە جیاوازە لەوەی کە پیشان دەدرێت لەسەر شاشە بچووکەکان.
ئەوەی لەم ساڵانەی دواییدا لە دراما تەلەفزیۆنییەکاندا زۆر سەرنجی ڕاکێشاوە، درامای توندوتیژی و “قسەکردن”ە، بووەتە دیاردەیەکی واقیع، کە لە ڕێگەیەوە زۆرێک لە هونەرمەندان و نووسەران و دەرهێنەران پێگە و ناوبانگ و سامانی خۆیان بەدەستهێناوە، ئەمەش دیاردە بە دڵنیاییەوە بەرپرسانی کاروباری کۆمەڵایەتی وروژاند، بە قەناعەتیان بە کاریگەری، ڕۆڵی گەورەی دراما لە داڕشتنی ویژدانی بینەر، بە تایبەت منداڵان و گەنجان، لەگەڵ ئەو لەناوچوونەی کە دەبێتە هۆی بەها ئەرێنییەکان و بڵاوبوونەوەی کولتوورێک لە توندوتیژی و سەرپێچی لە یاسا.
لە کاتێکدا هێرشەکە توند بوو لەلایەن دەروونناس و کۆمەڵناسەکانەوە دژی درامای توندوتیژی و “قسەکردن”، ڕەخنەگران و هونەرمەندانیش لەو بارەیەوە ناکۆک بوون، دراماکەیان بە ئاوێنەیەکی کۆمەڵگا دەزانی.
ڕاستییەکە ئەوەیە کە ناتوانین بڵێین دراما بە شێوەیەکی ڕەها ڕاستەوخۆ ڕەفتار یان ئەخلاق دەگۆڕێت، بەڵام مەترسییەکەی لەوەدایە کە وێنەیەک دەدات کە دەتوانرێت لە واقیعدا ھاوشێوە بکرێت، وەک چۆن ئەو منداڵانەی مەیلیان بۆ لاساییکردنە، کاریگەرییان لەسەر دەبێت، بەتایبەتی کاتێک پاڵەوانەکە خۆشەویستە، بۆیە لاسایی ڕەفتارەکانی و شێوازی قسەکردنی دەکەنەوە.وە دروشم دەڵێنەوە…
شانۆگەرییە توندوتیژەکان کاریگەری نەرێنی مەترسیداریان لەسەر ئەو هەرزەکارانە هەیە کە زۆرترین کاریگەری ئەم مۆدێلە نەرێنیانەیان لەسەرە، بەتایبەتی کاتێک بەها ئەرێنییەکان نادۆزنەوە دژ بە سیستەمی بەها نەرێنییەکان کە بەهۆی درامای توندوتیژەوە بەسەریاندا سەپێنراوە، ئەمەش چی خێزانەکە لەناو دەبات و دروستکردنی قوتابخانە.
کەس ناتوانێت نکۆڵی لەوە بکات کە ئەم بەرهەمانە بە زۆری سروشتی بازرگانین و هونەرمەند ئامانجی ناوبانگ و پارەیە و لەوانەیە توندوتیژی لەناو خۆیدا هەبێت و ئەو ئەم ڕۆڵانە بخاتەڕوو بەبێ ئەوەی حساب بۆ بەها و پەیامەکە بکات، بە گرتنەبەری پرەنسیپی کۆتایی ڕەوایەتیدان بە… واتە.
مەترسیدارە بۆ دراما کە توندوتیژی وەک نۆرم و “قسەکردن” وەک بەدیلێک بۆ یاسا بخاتەڕوو. چونکە ئەوە پەیامێکی نەرێنی لەخۆدەگرێت کە کاریگەری لەسەر مێشکی منداڵان و گەنجانی پێگەیشتوو بەتایبەتی هەیە.
ناکرێت نکۆڵی لە بوونی توندوتیژی لە کۆمەڵگە و لە نێوان دراوسێکان و لە قوتابخانە و سەر شەقام و ڕەنگە لە هەمان خێزاندا بکرێت؛ بەڵام دراما نابێت ئەم ڕەوتە چەسپێنێت، بەو پێیەی ڕۆڵی میدیا بەگشتی و دراما بە تایبەتی…هۆشیارکردنەوە و بەهێزکردنی ڕەفتاری ئەخلاقییە.
زۆرێک ناتوانن نکۆڵی لە ڕۆڵی دراما و هونەر بە گشتی لە کاریگەری خستنە سەر بینەران بکەن، هەروەک چۆن کەس ناتوانێ ڕۆڵ و بەرپرسیارێتی هونەرمەند لە هەڵبژاردنی وێنەی خۆی و گرنگی پەیامەکەی پشتگوێ بخات.
بۆیە دەبێت هونەرمەند ئاگاداری بەهای ئەو شتانە بێت کە پێشکەشی دەکات، و مۆدێلی ئەرێنی هەڵبژێرێت کە کۆمەڵگا بنیات بنێت و بەرزی بکاتەوە.
زۆرجار درامای تەلەفزیۆنی لە کەناڵە مانگە دەستکردەکاندا بووەتە هۆی لادان لە نەریت و بەها و ڕەفتارێک کە لە ڕووی ئایینی و ئەخلاقییەوە قبوڵکراون، بووەتە هۆی بڵاوبوونەوەی فیکری، و یارمەتیدەر بووە بۆ تێکەڵکردنی ئەوەی ڕێگەپێدراو و حەرامە و بینەر لە نێوان فیکری و ئەخلاقی و ململانێی ڕەفتار، و ئەو دژایەتیانەی کە دراما تەلەفزیۆنییەکان و دامەزراندنی بەها و چەمکە دژبەیەکەکان وروژێنراون.
درامای تەلەفزیۆنی هێزێکی نەرمە کە پێویستە هانی بەها و ڕەفتاری باش بدات، بەو پێیەی ئەمە بەشێکی سەرەکییە لە ڕێنێسانسی کۆمەڵگاکان، دەبێت لایەنە باشەکانی تیشک بخرێتە سەر، بە تایبەت کە درامای میسری پیشەسازییەکی تۆکمەیە کە خاوەنی و… میراتێکی گەورەی کارە کولتووری، کۆمەڵایەتی، سیاسی و هونەرییەکان، گەلی میسر لە دەوری کۆبوونەتەوە، ئەمەش ئەو بابەتەیە کە لە ڕەفتاری کۆمەڵگادا ڕەنگ دەداتەوە.
بۆیە پێویستە دراما سازەکان تیشک بخەنە سەر مۆدێلە باشەکان بۆ وەڵامدانەوەی مۆدێلی نەرێنی و خراپ.
