ئەرکەکانی دایک و باوک بەرامبەر بە منداڵ، ئایا زانیاریت لەسەرە؟

هەوار سەید موراد

دایک و باوک ڕۆڵێکی گرنگیان هەیە لە گەشەکردنی منداڵدا. بۆیە دایک و باوک ئەرکیان لەسەر منداڵەکانە بۆ ئەوەی منداڵ لە ڕووی جەستەیی و دەروونی و کۆمەڵایەتییەوە گەشەیەکی باشی هەبێت. پاشان چی بکرێت بۆ جێبەجێکردنی ئەرکەکانی دایک و باوک بەرامبەر بە منداڵەکانیان؟ ئەم بابەتەی خوارەوە ببینە!
نیشاندانی خۆشەویستی و سۆز
ئەرکەکانی دایک و باوک بەرامبەر بە منداڵان، پێویستە دایک و باوک خۆشەویستی و سۆز بۆ منداڵەکانیان نیشان بدەن. بە پێدانی خۆشەویستی و سۆز، منداڵان هەست بە پاراستن دەکەن. جگە لەوەش خۆشەویستی دەتوانێت پەیوەندی نێوان دایک و باوک و منداڵ بەهێزتر بکات. نیشاندانی خۆشەویستی بۆ منداڵان دەتوانرێت بە دابینکردنی کات بۆ یاریکردن و گوێگرتن لە چیرۆکەکان و فێرکردنی شتی باش بۆ منداڵان ئەنجام بدرێت. بەسەربردنی کات لەگەڵ منداڵان دەبێتە هۆی بەهێزکردنی پەیوەندی دایک و باوک. جگە لەوەش دایک و باوک دەتوانن گەشەکردن و گەشەی منداڵ ببینن. بە وەرگرتنی خۆشەویستی لە دایک و باوک، منداڵان فێر دەبن چۆن هەستەکانیان دەرببڕن و دەتوانن یارمەتیدەر بن لە دروستکردنی پەیوەندی تەندروست لەگەڵ کەسانی دیکە.
فێرکردنی بەها ئایینی و کۆمەڵایەتییەکان
ئەرکی دایک و باوک بەرامبەر بە منداڵ، ناساندنی بەها ئایینی و کۆمەڵایەتییەکانە. پێویستە دایک و باوک بەها ئایینییەکان لە منداڵەکانیاندا بچێنن و فێری پەرستنیان بکەن و کتێبی پیرۆز بخوێننەوە و بەها ئاینییەکان وەک ڕێنمووییەک بۆ ژیانیان پراکتیزە بکەن. خێزان یەکەم ژینگەیە بۆ منداڵان، پێویستە دایک و باوک منداڵەکانیان فێری پەروەردەی کۆمەڵایەتی بکەن بۆ ئەوەی منداڵان بتوانن لە کۆمەڵگادا بژین. ئەو بەها کۆمەڵایەتییانەی کە دەبێت فێری منداڵان بکرێن، وەک هاوکاریکردنی یەکتر و پاراستنی پاکوخاوێنی و نەکردنی ژاوەژاو و ڕێزگرتن لە یەکتر. هەروەها ئینتیما بوون بۆ ئاڵا و نیشتیمان و پاراستنی سامانە گشتیەکان، پەروەردەی ئایینی و کۆمەڵایەتی یەکەم پەروەردەیە کە دەبێت دایک و باوک فێری منداڵەکانیان بکەن.
داڕشتنی کەسایەتیی منداڵ

منداڵان بەپێی ئەوەی دایک و باوکیان فێری کردوون گەشە دەکەن. بۆیە دەبێت دایک و باوک بتوانن بەهای ئەخلاقی باش لە منداڵەکانیاندا بچێنن. پێدانی نموونەی ڕەفتاری باش بە منداڵان دەتوانێت کەسایەتی منداڵەکە لە قاڵب بدات بۆ ئەوەی باش بێت. وەبیر هێنانەوەی منداڵان لەوەی هەر کار و ڕەفتارێین ڕەنگدانەوەی پەروەردەیی ماڵباتەکەیان دەبێت بۆیە هەستیاری دایک و باوک پێویستە لە هۆنینەوەی کەسایەتیەکی تەندروست بۆ منداڵەکانیان.
یارمەتیدانی منداڵان بۆ گەشەکردنی پشتبەستن بەخۆی.
ئەرکەکانی دایک و باوک بەرامبەر بە منداڵان
یەکێک لە ئەرکەکانی دایک و باوک یارمەتیدانی منداڵانە بۆ گەشەکردنی سەربەخۆ. بە تێپەڕبوونی کات منداڵان دەچنە ناو کۆمەڵگاکە. منداڵان لەگەڵ کەسانی دەوروبەریان پەیوەندیی کۆمەڵایەتی دەبەستن. بۆیە دەبێت منداڵان فێربکرێن کە بە شێوەیەکی تەندروست پشت بە خۆیان ببەستن .
دایک و باوک دەتوانن منداڵەکانیان فێری کارامەییەکانیان بکەن کە لەگەڵ تەمەنیاندا بگونجێت، وەک چۆن پێڵاوبەستن و نووسین و خوێندنەوە و کۆنترۆڵکردنی هەستەکان و بەرگریکردن لە خۆیان.
پەرەپێدانی توانای منداڵان
هەموو منداڵێک دەبێت ئەو توانایەی هەبێت کە جیاواز بێت. هەموو منداڵێک شتێکی هەیە کە دەیەوێت شارەزا بێت. پێویستە دایک و باوک دەرفەت بدەن بە منداڵان تا تواناکانیان پەرەپێبدەن. ئەگەر منداڵێک بیەوێت فێری تۆپی باسکە یان تۆپی پێ بێت، دەبێت دایک و باوک پشتگیری لەوە بکەن کە دەیانەوێت. دەتوانیت یانەیەکی تۆمار بکەیت یان ئامێریان بۆ بکڕیت. هەروەها دەتوانن فێربن و یاری لەگەڵ منداڵان بکەن.
گرنگی بۆ دایکان و باوکان ئەوە نییە داوای ئەوە بکەن کە منداڵان خواستی دایک و باوکیان بەدی بهێنن، بەڵکوو داوایان لێ بکەن کە بەپێی هەوڵی خۆیان باشترینی خۆیان ببەخشن.
گرنگی بۆ دایکان و باوکان ئەوە نییە کە هەمیشە خواستی منداڵەکانیان فەراهم بکەن، بەڵکوو دەبێت وەک هاندان و پاڵپشتی بەپێی هەوڵ و کۆششیان مامەڵە بکرێت بۆ ئەوەی نەوەیەکی تەندروست پێشکەش بە کۆمەڵگاکەمان بکرێت.