ئەلفوبێی کوردی

فەرید پاکەر

خەباتی نەتەوەیی کوردستان ئامرازێکی کاردانەوە و ئیستغلالکردنە، هەروەک چۆن پەکەکە و پارت و ڕێکخراوە مەدەنییەکانی سەر بە خۆی بانگەشە و پڕوپاگەندە بۆ نەتەوەی کورد دەکەن، دیموکراتیزەکردنی تورکیا و سوریا و عێراق و ئێران بریتی نییە لە بنیاتنانی جیهانێکی کۆنفیدڕاڵی و کۆمەڵایەتی بێ سنوور و لەسەر بنەمای یەکسانی جێندەری.

کێشەی نەتەوەیی کێشەی سەربەخۆیی سیاسییە، کە لە داگیر کردنی نەتەوەیەک لە لایەن نەتەوەیەکی دیکەوە سەر هەڵ دەدات. چارەسەری ئەم کێشەیە لە سەر بنەمای مافی نەتەوەی باڵادەستە بۆ دامەزراندنی دەوڵەتی خۆی، خەباتی گەلانی داگیر کراو لە سیاسەتی جیهانی دا جێگەیەکی گرنگی هەبوو، بە تایبەتی لە نیوەی دووەمی سەدەی بیستەم دا. لە ئاکامی ئەو خەباتانەدا زۆرێک لە گەلان بە دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ ئەم کێشەیەیان چارەسەر کرد.

بە واتایەکی تر، هەتا مافی چارەی خۆنووسینی گەلان بە ڕوونی ئاشکرا نەکرێت، هەم لە لایەن حیزب و ڕێکخراوە ئایدیۆلۆژییە جۆراوجۆرەکانی نەتەوەی داگیر کراو و هەم لە لایەن دەوڵەتە داگیرکەرەکانەوە، بە ڕووی شێواندن دا کراوە دەبێت، بابەتی کراوە نییە بۆ گفتوگۆ، بەڵام بە هۆی سەختی مەرجەکان. بۆیە لە ڕابردوودا پێگەی ژێر دەوڵەتیان هەبووە.

دواجار تا ئەو کاتەی نەتەوەی داگیر کراو مافی جیابوونەوە و دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆ بە دەست دەهێنێت، کێشەکە بە چارەسەر نەکراوی دەمێنێتەوە. ڕۆشنبیری و هتد. ئەوەی کە کێشە نەتەوەییەکان بانگەشەی ئەوە دەکرا بە ئیمتیازات چارەسەر دەکرێن، لە ماوەیەکی کورت دا لە سەر بنەمایەکی زۆر توند و تیژتر سەریان هەڵدا، بەڵگەی ئەمەیە، نموونەیەکی سادەی ئەمەش داواکاری سەربەخۆیی فەلەستین، کەتەلۆنیا، سکۆتلەندا و باشووری کوردستانە، کە ئەمڕۆ پێگەی نەتەوەیییان هەیە و ڕیفراندۆمیان لە سەر ئەم پرسە ئەنجام داون.

بە بێ پێدانی مافی جیابوونەوە و دامەزراندنی دەوڵەتی خۆی، میللەتی ستەم لێ کراو لە خوێندن بێ بەش دەکرێت و هتد. بانگەشەی چارەسەر کردنی کێشەی نەتەوەیی بە دانی هەندێک ئیمتیاز وەک بەکارهێنانی زمانی خۆی و ئۆتۆنۆمی کولتووری درۆیەکی گەورەیە.

ناکرێت کێشەی نەتەوەیی لە ئایدۆلۆژیاکان کورت بکرێتەوە، لە دەرەوەی حزبەکانە، دۆزی کوردستان مافی ژنان و بەساڵاچووان و منداڵان و خەباتی ئیکۆلۆژی نییە، ئەمانە کێشەگەلێکن، کە تەنیا دوای دامەزراندنی دەوڵەتێکی سەربەخۆی کوردی چارەسەر دەکرێن. بە بێ دەوڵەت، چ جای مافی ژن یان پاراستنی ئیکۆلۆژیای خۆت لە کوردستان، کە لە ژێر بارانی بۆمب و گوللەی داگیرکەراندایە، تەنانەت ناتوانی سەلامەتی پشیلە و سەگی بێ سەرپەرشت بپارێزیت.

هۆکاری کورتکردنەوەی کێشەی نەتەوەیی کوردستان بۆ یۆتۆپیا ئایدیۆلۆژییەکان؛ ئامانجی دواخستنی کێشەیەک، کە پێویستە بە پێی واقیعی جیهانی ئەمڕۆ چارەسەر بکرێت بۆ کاتێکی تر لە بەرژەوەندی دەوڵەتانی داگیرکەر. تەنانەت ئەگەر چەند لێدوانێکی کوردیش بپرژێننە ناو درۆیەکی گەورەوە پێی دەڵێن ئایدۆلۆژیا، ئەمەش ئەو ڕاستییە ناگۆڕێت، کە ئەوان کوردستانی نین.

حیزب و ڕێکخراوە ئایدیۆلۆژییەکان وایان لە میللەتی کورد کردووە ئەو ژەهرە بخواتەوە لە ڕێگای پڕوپاگەندە، زۆربەیان لە باکووری کوردستان و ڕۆژاڤا و ئەوەی، کە ئەوان بوونەوەرێکی جەماوەری شاگردن و توانای پرسیارکردنیان لە دەست داوە، ناتوانرێت بە ئەدەبیاتی برایەتی داپۆشرێت.. لە کاتێکدا ئەم گرووپە خەریکی بەرەوپێشبردنی تورکیکردنە لە کۆماری تورکیا، ئامانجی ئەوەیە لە کوردستانی ڕۆژاڤادا ببێتە سوری، هەر لەبەر ئەم هۆکارەش ​​پەیەدە بە فەرمی بە ڕۆژئاوای کوردستان ناودەبات، کە تێیدا باڵادەستە بە باکوری ڕۆژهەڵاتی سوریا.

بەو پێیەی ئەمە بابەتێکی زۆر درێژە، هەر بەو شێوەیە جێی دەهێڵم.

پێویست ناکات کتێبخانە پڕ لە کتێبەکان بخوێنیتەوە بۆ ئەوەی بگەیتە هۆشیاری سەربەخۆیی نەتەوەیی کوردستان، واتە دەوڵەتداری، هەر کوردێکی زیرەکی مامناوەند، کە دەستی لە موریدیزمی ئایدیۆلۆژیدا نییە و توانای پرسیار کردنی هەیە، بەسە بۆ ئەوەی سەیری نەخشەی جیهان بکات. لە کاتێکدا جوگرافیای زۆرێک لە دەوڵەتەکان ئەستەمە لەسەر نەخشە ببینرێت، بەڵام لانیکەم ٢٠٠ کەس لە دانیشتوانی نزیکەی ٣٠٠ دەوڵەت کەمترن لە کورد. بەڵام کوردستان درێژییەکەی ٥٥٠ هەزار کیلۆمەترە و ٥٠ ملیۆن کوردی تێدا دەژی، لە سەر ئەو نەخشەیە نییە.

پێویست ناکات زانا بیت یان زانایانی زانا بیت بۆ ئەوەی ئەمانە بزانیت، ئەلفوبێی کوردستان زۆر سادەیە.

زێدی خۆم کوردستان
زمانی من کوردییە
ئاڵای نیشتمانی من ئالارێنچینە
سروودی نیشتمانیم O Reqıp
سوپای نیشتمانی من پێشمەرگەیە
ئامانجم دەوڵەتێکی سەربەخۆ و یەکگرتووی کوردییە

بەسە بۆ ئێوە، کە ئەمە بڵێن، لەگەڵ ڕێکخستن و فراوانبوونی کوردانی دانیشتووی کوردستان و ڕەوەند بە پێی ئەو پرەنسیپە بنچینەیانە، سەربەخۆیی کوردستان دەتوانێت بێتە دی، ئەوەی دیکە چیرۆکە ئەفسانەیە، ئەوە فریودانی میللەتی گورگە.